ایران - مشهد مقدس
اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق
از شماره 5، فصلنامه خورشید مشرق اقدام به معرفی فعالیت‌های شاخص این اداره کل و ارائه بخشی از دستاوردهای علمی نموده است. وجه انتخاب این دستاوردها کاربردی بودن و تأثیر آن‌ها در معرفی توانمندی سازمان و یا اهمیت علمی آن‌ها خواهد بود.
اکتشافات ژئوشیمیایی سیستماتیک در منطقه معدن فیروزه در مقیاس 1:25000
تهیه کننده: سعید سدید
مقدمه
معدن فیروزه نیشابور نه تنها از لحاظ معدنی بلکه از لحاظ اعتبار جهانی و به عنوان یک سرمایه باستانی و گوهرسنگ جهانی اهمیت بسیاری دارد. این معدن در استان خراسان رضوی در 55 کیلومتری شمال غرب شهرستان نیشابور در طول جغرافیایی 58 درجه و23 دقیقه شمالی و عرض جغرافیایی 36 درجه و 25 دقیقه شرقی قراردارد. مهم‌ترین واحدهای سنگی محدوده معدن فیروزه شامل گدازه و پیروکلاستیک‌های آندزیتی- داسیتی با سن ائوسن هستند. توده‌های نفوذی نیمه عمیق با ترکیب دیوریت پورفیری تا سینیت پورفیری (گرانیتوئیدهای سری مگنتیت) در آن نفوذ کرده‌اند. دگرسانی‌های وسیعی واحدهای آتشفشانی و نفوذی منطقه را تحت تأثیر قرار داده است که شامل چهار زون اصلی سیلیسی، آرژیلیک، کربناتی و پروپلیتیک می‌باشد. زون سیلیسی و بعد آرژیلیک، آلتراسیون‌های اصلی منطقه هستند و کانی‌سازی به شکل‌های افشان، استوک¬ورک و برش هیدروترمالی دیده می‌شود. کانی‌های اولیه شامل پیریت، مگنتیت، اسپکیولاریت، کالکوپیریت و بورنیت است و کانی‌های ثانویه شامل فیروزه، کالکوزیت، کوولیت و اکسیدهای آهن می‌باشد.
ضرورت توسعه اکتشاف در منطقه
به دلیل اهمیت کانی فیروزه، همه توجه‌ها اغلب به سوی این کانی معطوف و فعالیت‌های اکتشافی و زمین¬شناسی برای شناسایی سایر کانی¬زایی‌های احتمالی کمتر در منطقه انجام شده است. بر همین اساس و با هدف بررسی‌های اکتشافی بیشتر برنامه برداشت ورقه ژئوشیمی فیروزه در مقیاس 1:25000 در محدوده¬ای به وسعت Km270 و به مرکزیت معدن شبکه نمونه¬برداری ژئوشیمایی سیستماتیک با 187 نمونه رسوب ¬آبراهه و 87 نمونه کانی¬سنگین طراحی و برداشت شد. نمونه¬های رسوب آبراهه برای 34 عنصر آنالیز شدند. نتایج حاصل نشان داد که برخی نمونه¬ها نسبت به عناصری همچون طلا، سرب، روی، عناصر نادر خاکی و... غنی شدگی نشان ¬می‌دهند. لذا در ادامه از محدوده-های آنومال، 55 نمونه¬مینرالیزه برداشت و تفسیر شد که در پایان 5 محدوده مستعد جهت اقدامات اکتشافی دقیقتر معرفی شد. نتایج آنالیز نمونه¬های مینرالیزه در محدوده‌های آنومال برای برخی عناصر همچون طلا برابر ppb536، مس 5/1 درصد و سرب و روی در حدود 1 درصد به ثبت رسیده است.
بی‌گمان پس از قرن‌ها معدن‌کاری در معدن فیروزه نیشابور ضرورت توجه به اکتشاف سیستماتیک در منطقه احساس می‌شد که اینک افزون بر انجام این مهم، با عنوان دستاورد علمی در منطقه شمال شرق مطرح می‌باشد.
نقشه آنومالی‌های 1:25000 فیروزه
فصلنامه خورشید مشرق این موفقیت و دستاورد علمی را به همکاران گرامی شادباش عرض می‌نماید.
