خورشید مشرق 20، به یاد پروفسور جرمی ریچاردز، زمین شناس اقتصادی بزرگ جهان

1398/04/12 تعداد بازدید: 1562

خورشید مشرق 20، به یاد پروفسور جرمی ریچاردز، زمین شناس اقتصادی بزرگ جهان

گردآوری: مهدی آزادی

"ترس از مرگ، ناشی از ترس از زندگیست. آنان که به درستی زندگی می کنند، هر لحظه برای مرگ آماده اند". مارک تواین.

پروفسور جرمی ریچاردز، زمین شناس اقتصادی پرآوازه جهان در روز جمعه 17 خرداد 1398 در سن 58 سالگی درگذشت. برای زمین شناسان ایرانی، ریچاردز چهره ای شناخته شده بود و این مرهون تحقیقاتی است که از وی بر روی کانسارهای پورفیری کمربند کوهزایی تتیس به یادگار مانده است. جرمی ریچادرز در سال 1960 در لندن متولد شد. به گفته خودش، در کودکی، روزی مادربزرگش او را با خود به گردش می برد و در طول مسیر از کنار چند معدن متروکه زغال سنگ و سرب عبور می کنند که در برانگیختن علایق او به کانی‌ها و سنگ‌ها مهم‌ترین تأثیر را داشته است. وی فارغ‌التحصیل کارشناسی زمین شناسی از دانشگاه کمبریج لندن در سال 1983، کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی از دانشگاه تورنتو در سال 1986، دکترای زمین شناسی اقتصادی از دانشگاه ملی استرالیا در سال 1990 و فوق دکترای زمینشناسی اقتصادی از دانشگاه ساسکاچوان کانادا در سال 1992 بود. ریچاردز به مدت 5 سال در دانشگاه لایسستر انگلستان و پس از آن از سال 1997 تا 2017 به مدت 20 سال در دانشگاه آلبرتای کانادا و در نهایت از سال 2017 تا پایان عمر در دانشگاه لارنتین کانادا استاد زمین شناسی اقتصادی بود که در این سال‌ها، قریب به 25 جایزه و مدال علمی برجسته جهان را از آن خود نمود. برای مثال، در سال 1995 زمانی که تنها 35 ساله بود، برنده مدال لیندگرن انجمن زمین شناسی اقتصادی شد؛ یا درست یک ماه پیش از درگذشتش، در اوایل ماه می 2019، برنده مدال دانکن دِری از سازمان زمین شناسی کانادا شد که در حقیقت جایگاه "برجسته ترین زمین شناس اقتصادی کانادا" به حساب می‌آید. در طول حیات علمی نسبتاً کوتاه اما پرثمرش، سخنران کلیدی بیش از 140 کنفرانس بین المللی در سراسر جهان و نویسنده بیش از صد مقاله علمی بود که جزو پراستنادترین مقالات زمین شناسی اقتصادی به شمار می آیند. "عوامل کنترل کننده متالوژنی قوس‌های ماگمایی"، "تشکیل کانسارهای پورفیری و اپی ترمال پس از برخورد"، "ارتباط بین سیستم های پورفیری و IOCG"، "متالوژنی نئوتتیس در ترکیه – ایران – پاکستان – تبت" و "نقش معدنکاری در توسعه پایدار" از جمله شناخته شده ترین مباحث علمی به یادگار مانده از اوست. وی خالق برخی از زیباترین مدل‌های مفهومی و سه بعدی از کانسارهای پورفیری – اپی‌ترمال بود که اغلب آن‌ها هنر خودش بود و نه شاگردانش، و همیشه بر این عقیده استوار بود که "یک تصویر زمین شناسی زیبا، بهتر از هزاران واژه است". ریچاردز شاگردان بسیاری از سراسر دنیا (از جمله ایران) تربیت نمود که هم اینک افرادی موفق در صنعت و دانشگاه هستند. به گفته شاگردانش، وی علاقه دیوانه واری به پژوهش داشت و همه روزه از 6 صبح تا 6 بعدازظهر در محل کار خود با جدیت تمام مشغول به کار بود. ریچاردز بارها به ایران سفر کرد و علاوه بر بازدید از محدوده های معدنی، به ارائه سخنرانی های علمی و چاپ مقالات متعدد بر روی کانسارهای پورفیری و اپی‌ترمال ایران پرداخت. فقدان ایشان خسارت بزرگی به جامعه زمین شناسی اقتصادی جهان محسوب می شود. بی شک ده‌ها سال طول خواهد کشید تا ریچاردز دیگری متولد شود.