ایران - مشهد مقدس
اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق
اداره کل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق با هدف ارتقاء کمی و کیفی فعالیت‌های در دست انجام، همکاری با دستگاه‌های اجرایی مرتبط، تبادل تجربیات و هم‌افزایی هر چه بیشتر در تسریع حصول به اهداف تبیین شده، همکاری‌های برون سازمانی را در دستور کار خود قرار داده است. آنچه در ذیل به آن اشاره می‌شود، بخشی از این فعالیت‌ها است که جهت آگاهی خوانندگان ارائه می‌شود:
همکاری با محققان و شبکه آزمایشگاهی فن آوری های راهبردی
توسط: سحرناز تاج‌بخش
در یک مجموعه‌ی هماهنگ و پویا، واحدهای گوناگون با وجود اختلاف در نوع مسئولیت‌ها، می‌کوشند تا سطح فعالیت‌های خود را متناسب با سایر واحدها هماهنگ و در عین حال به گسترش و تعالی آن توجه نمایند.
آزمایشگاه شیمی اداره کل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال‌شرق نیز در راستای ارتقاء سطوح توان‌مندی‌های خود سعی دارد تا در حوزه‌های متفاوت اما مرتبط، فعالیت‌های خود را علیرغم کاستی‌های موجود گسترش دهد.
آزمایشگاه شیمی فعالیت خود را در بهار 1397 با آنالیز نمونه‌های کروم مرتبط با مسابقات المپیاد بین‌المللی توسعه فناوری نانو آغاز کرد. خلاصه این طرح پژوهشی مربوط به حذف کروم از پساب آلوده صنعتی است. همان‌طور که می‌دانیم، از مهم‌ترین مشکلات امروز تأمین آب سالم و کاهش آلودگی پساب‌های صنعتی است. فلزات سنگین به علت ماندگاری در طبیعت و اثرات مخرب و خطرناک بر سلامتی انسان و محیط‌زیست از مهم‌ترین آلاینده‌های آب، خاک و هوا به‌شمار می‌روند. حضور فلز کروم را می‌توان در صنایع و فعالیت‌های معدنی مختلف مشاهده کرد. معادن کروم، صنایع آبکاری، نساجی، دباغی و کشتی‌سازی از عمده‌ترین موارد تولید ترکیبات کروم هستند. هرچند کروم شش ظرفیتی خطرناک‌ترین نوع کروم است، اما یون‌های دیگر کروم نیز در غلظت‌های بیشتر می‌توانند خطرناک باشند. روش‌های معمولی که برای تصفیه کروم استفاده می‌شود، اغلب بیولوژیکی و یا رسوب‌گیری شیمیایی هستند که کروم را وارد فاز جامد می‌کنند و اغلب به شکل لجن حاوی اکسیدهای کروم دفن می‌شوند. اما این پایانِ اثرات نامطلوب کروم نیست. کروم باعث آلودگی خاک و آب کشاورزی می‌شود و در برخی موارد از لجن حاصل از تصفیه پساب دباغی‌ها به عنوان کود کشاورزی استفاده می‌شود! در دراز مدت با شسته‌شدن ترکیبات کرومی توسط آب‌های سطحی، کروم وارد آب‌های زیرزمینی می‌شود بنابراین استفاده از این روش‌های تصفیه هم‌چنان تهدیدی برای محیط زیست خواهد بود.
تیم تحقیقاتی نانیت که متشکل از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه علم و صنعت تهران است، با استفاده از طرحی جدید و روشی نوین فلز کروم را از پساب آلوده حذف و با استفاده از روش شست‌وشو با اسید آن را تبدیل به سولفات کروم کردند که دوباره به صنعت بازگردانده می‌شود.
این تیم تحقیقاتی که تحت پوشش"شبکه آزمایشگاهی فن‌آوری‌های راهبردی" قرار دارد، با مراجعه به آزمایشگاه شیمی تقاضای اندازه‌گیری عنصر کروم در نمونه‌های پساب کارخانه‌ها را مطرح کردند و آزمایشگاه شیمی اداره کل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق در پی ارتباط با "شبکه آزمایشگاهی فن‌آوری‌های راهبردی"، تلاش خود را برای آنالیز به موقع و دقیق این نمونه‌ها به کار گرفت. آنالیز نمونه‌ها با غلظت‌های بسیار متفاوت و در بازه زمانی بسیار فشرده با دستگاه جذب اتمی انجام گرفت. در ایام تعطیلات نوروز که بسیاری از آزمایشگاه‌ها فعال نبودند، این آزمایش‌ها طی دو روز انجام و نتایج آن گزارش شد. خوشبختانه این نتایج به موقع برای شرکت در مسابقه آماده شد.
این تیم محقق موفق شد در مسابقات المپیاد بین‌المللی توسعه فناوری نانو در تهران که در بهار 1397 برگزار شد، مدال طلای بهترین نوآوری در تجاری سازی فناوری را از آن خود کند. در حال حاضر این طرح آماده اجرا در برخی از کارخانجات چرم شهر مشهد است و برای اجرایی شدن آن با صنایع دیگر استان¬ها از جمله استان تهران، سمنان، اصفهان و آذربایجان شرقی رایزنی شده است.
آزمایشگاه شیمی اداره کل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق ضمن آرزوی موفقیت برای جوانان تلاش‌گر ایران زمین، امید دارد تا همواره منشأ ارائه خدمات خود به مراجعه کنندگان محترم باشد.
از آقای سید مهدی قاسمی دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی شیمی دانشگاه فردوسی مشهد که رابط ما با این پروژه بوده‌اند و خلاصه فعالیت علمی و تصاویر این گزارش را در اختیار ما گذاشته‌اند، قدردانی می‌شود.
موفقیت این پروژه پیام دیگری نیز با خود به همراه دارد:
"برای موفقیت کافی است ظرفیت‌های بالقوه موجود را شناسایی"
"و در یک هم‌افزائی هوشمند، دستاوردهای نوینی را به هم‌وطنان تقدیم نمائیم."
همکاری با سازمان پسماند شهرداری مشهد و پالایشگاه گاز خانگیران، عرصه‌هایی برای فعالیت‌های برون سازمانی
توسط: محبوبه پرورش
پیرو جلسه مشترک مورخ 18 آذر 96، در محل سازمان جهاد کشاورزی با حضور نمایندگان اداره کل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق، کمیته تأمین مواد مغذی و آلی خاک تشکیل گردید. در همین رابطه مذاکراتی بین کارشناسان کارگروه زمین شناسی کاربردی و توسعه طرح‌های نوآورانه اداره کل و نمایندگان و مدیر عامل پالایشگاه گاز خانگیران در رابطه با بازدید و رفع مشکلات موجود در زمینه تأمین استانداردهای مورد نیاز بنتونیت مورد استفاده در خط تولید کود گوگرد بنتونیتی پالایشگاه انجام شد. در همین رابطه طرح شناسنامه‌دار کردن ذخایر بنتونیتی استان در دستور کار قرار گرفت. افزون بر این و پیرو مذاکرات صورت گرفته با مدیرعامل و کارشناسان سازمان پسماند شهرداری مشهد در جلسه مشترک مورخ 8 اردیبهشت ماه 97، در محل این اداره کل؛ مقرر گردید تا کارشناسان این اداره کل بازدیدی از فعالیت‌های انجام گرفته در سازمان مدیریت پسماند مشهد به عمل آورند.
این بازدید در تاریخ 19 اردیبهشت ماه 97، برگزار گردید و همکاران کارگروه زمین‌شناسی کاربردی به همراه نماینده اداره اکتشاف غیرفلزی اداره کل از نزدیک با فعالیت‌های مختلف سازمان پسماند آشنا شدند. سازمان پسماند شهرداری مشهد فعالیت‌های بسیار گسترده و متنوعی را در بازیافت مواد و در زمینه تولید کودهای کشاورزی انجام می‌دهد. در همین ارتباط بررسی راهکارهای غنی سازی کودهای کمپوستی تولید شده توسط آن سازمان با استفاده از پتاس معدنی، غنی سازی کودها با فسفر و تأمین نیتروژن در دستور کار قرار گرفت.
