نگاهی به مصوبه هیئت دولت در خصوص کارآفرینی و اشتغال
توسط: جعفر رکنی
مقدمه:
کارآفرینی و ایجاد زمینه مناسب در جذب نیروی اشتغال جوان و جویای کار کشور با توجه به نرخ بالای بیکاری پس از مهار تورم مهم‌ترین دغدغه مسئولان و دست‌اندرکاران اداره امور می‌باشد.
دست‌اندرکاران فصلنامه خورشید مشرق با عنایت به اهمیت این موضوع کنکاشی در این حوزه داشته‌اند که مبانی آن مروری بر مصوبه هیئت دولت در خصوص کارآفرینی و اشتغال می‌باشد که به اجمال به آن می‌پردازیم.
1. بررسی و مطالعه در زمینه چگونگی ایجاد و توسعه اشتغال در بخش‌های مرتبط با اهداف و مأموریت‌های دستگاه ذیربط و ارائه راه کارهای مناسب در این زمینه به وزارت متبوع و وزارت کار و امور اجتماعی.
2. بررسی و مطالعه به منظور شناسایی وضعیت موجود، اشتغال، ویژگی‌ها و نیازهای بازار کار در بخش‌های مرتبط با دستگاه و ارائه نتایج حاصل به وزارت کار و امور اجتماعی از طریق دستگاه متبوع جهت بهره برداری در تهیه برنامه های تنظیم عرضه و تقاضای بازار کار کشور.
3. بررسی و مطالعه و ارائه راهکار در زمینه چگونگی فراهم آوردن زمینه‌های مناسب جلب مشارکت بخش خصوصی و تعاونی در فعالیت‌های اشتغال‌زا و ایجاد بنگاه‌های کسب و کار و ارائه نتایج حاصل به بالاترین مقام دستگاه جهت اعلام به وزارت کار و امور اجتماعی به منظور استفاده در تدوین سیاست های اشتغال کشور.
4. شناسایی نیازهای مهارتی نیروی کار مورد نیاز بخش‌های مرتبط با وظایف دستگاه جهت اعلام به وزارت کار و امور اجتماعی به منظور تهیه و اجرای برنامه های آموزش فنی و حرفه ای.
5. تهیه و ارائه گزارش نوبه‌ای از وضعیت اشتغال در دستگاه متبوع بر اساس دستورالعمل وزارت کار و امور اجتماعی. مطالعه و بررسی در زمینه جایگزینی نیروی کار ایرانی با نیروی کار خارجی شاغل در دستگاه و پروژه‌های در دست اجرای آن و اعلام نتایج امر از طریق دستگاه متبوع به وزارت کار و امور اجتماعی به منظور تعیین سیاست‌ها و برنامه‌های آموزش فنی و حرفه‌ای مورد نیاز.
6. مطالعه و بررسی در زمینه اشاعه فن آوری های نوین در واحدهای مربوط به اثرات آن بر کمیت و کیفیت نیروی کار شاغل در آن واحد و اعلام نتایج به وزارت کار و امور اجتماعی.
7. مطالعه و بررسی طرح‌ها و ایده‌های کارآفرینی در حوزه وظایف دستگاه های متبوع و ارائه پیشنهاد به وزارت کار و امور اجتماعی از طریق دستگاه متبوع.
8. مطالعه و بررسی در مورد چگونگی امکان انتقال تجربه، دانش و مهارت متخصصین خارجی شاغل در طرح‌های عمرانی و پروژه‌های دولتی و خصوصی وابسته، به کارکنان ایرانی شاغل در این پروژه ها و اعلام نتایج به وزارت کار و امور اجتماعی جهت برنامه ریزی و پیگیری لازم در تحقق بند "ج" ماده 121 قانون کار.
9. ارائه پیشنهاد و پیگیری برای توسعه فعالیت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی (داخلی و خارجی) در جهت توسعه اشتغال و ایجاد بنگاه‌های جدید کار و کسب و رفع موانع مربوط.
10. ارایه پیشنهاد و پیگیری و بررسی زمینه‌های صدور خدمات اعم از خدمات فنی و مهندسی و نرم‌افزاری به خارج از کشور در حیطه فعالیت‌های ذی ربط با دستگاه اجرایی متبوع.
11. نظارت و مشارکت در فرآیند سیاست‌گذاری دستگاه ذیربط به منظور تعیین سیاست‌ها و راهبردهای اشتغال در چهارچوب اهداف و ماموریت‌های دولتی دستگاه.
اهداف و وظایف شورای عالی اشتغال
به منظور بررسی عرضه و تقاضای بازار کار و همچنین ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌هایی که تصمیمات آن‌ها مؤثر بر عرضه و تقاضای بازار کار و اشتغال و بیکاری می‌باشد، قانون تشکیل شورای‌عالی اشتغال در مورخ 1377/6/11 به تصویب مجلس محترم شورای اسلامی رسید و در تاریخ 1377/6/11 مورد تأیید شورای محترم نگهبان قرار گرفت. بر اساس قانون تشکیل شورای‌عالی اشتغال، وظایفی به شرح زیر برعهده آن گذاشته شده است: ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف در زمینه عرضه و تقاضای بازارکار و نظارت بر عملکرد این دستگاه‌ها در زمینه اشتغال، تعیین سهمیه فرصت‌های شغلی در بخش‌های مختلف اقتصادی با رعایت مقررات مربوطه، برنامه‌ریزی و تعیین راه‌کارهای عملی برای رشد و توسعه اشتغال در روستاها، شهرهای کوچک و گروه‌های خاص با رعایت مقررات، ایجاد فضا و مقررات حمایتی از کارآفرینان و سرمایه‌گذاران به‌منظور ایجاد اشتغال مولد با رعایت مقررات مربوط، اتخاذ تدابیر لازم برای برقراری نظم بیشتر در بازارکار. از این‌رو شورای عالی اشتغال ضمن اتخاذ سیاست‌های مربوط به بازارکار، در راستای برقراری نظم و هماهنگی بین سیاست‌های مذکور چاره‌اندیشی می‌کند. از دیگر وظایف شورا تخصیص اعتبار به بخش‌های مختلف اقتصادی استان‌های کشور می‌باشد. این مهم پس از بررسی‌های کارشناسی توسط کمیسیون تخصصی به شورا ارائه می‌گردد تا شورا در خصوص چگونگی تخصیص اعتبار به صورت استانی در سطح کشور و به‌صورت بخشی در سطح استان بررسی نموده و اعتبارات مندرج در قوانین بودجه سالیانه را اختصاص می‌دهد. علاوه بر تخصیص اعتبارات اشتغال‌زا به استان‌ها، شورا طرح‌هایی را که از سوی دستگاه‌های اجرایی و سازمان استانی ارسال شده و درخواست تخصیص اعتبار دارند مورد بررسی قرار داده و اعتبارات اشتغال‌زایی را از محل مربوط به آن‌ها اختصاص می‌دهد. این طرح‌ها پیش از ارسال به شورای عالی اشتغال در کمیسیون تخصصی این شورا مورد بررسی قرار گرفته و در صورت تصویب و پس از اصلاحات لازم، جهت تصمیم‌گیری در شورای عالی اشتغال مطرح می‌گردد.
امید است با طرح وظایف شورای عالی اشتغال، همچنین درج خلاصه‌ای از مصوبه هیئت محترم دولت در خصوص کارآفرینی و اشتغال، خوانندگان محترم چنانچه پیشنهاد یا نظری در خصوص مصوبه دولت یا وظایف شورای عالی اشتغال دارند به دبیرخانه این نشریه ارسال تا چنانچه قابل طرح باشد به صورت کارشناسی مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد.
***
علوم زمین و ظرفیت های کارآفرینی و اشتغال
توسط: محبوبه پرورش
کارآفرینی در سایه بهره مندی از دانش پایه و در عین حال کاربردی، هوشی خلاق و مبتکر و توانایی پذیرش خطر رخ می‌دهد. اینکه تا چه اندازه در آموزه‌های دانشگاهی و آکادمیک تلاش شده است که فارغ التحصیلانی مستقل و کارآفرین تربیت شوند و آیا رسالت دانشگاه یا پذیرنده های دوره کارآموزی و کارورزی بر این امر اختصاص دارد یا نه مباحثی هستند که در جایی دیگر باید به آن ها پرداخت. اگرچه به اقتضاء سخن نگاهی به تصویر وضعیت کشور عزیزمان، ایران در حوزه اشتغال زایی و قیاس آن با سایر کشورها (به عنوان مثال هند) که بر اساس گزارش پایش کارآفرینی 2016، بین 65 کشور جهان ارزیابی شده است، بی فایده نخواهد بود.
تصویر: وضعیت ایران و هند به لحاظ پارامترهای مختلف مؤثر در کارآفرینی
بی‌شک یک فارغ‌التحصیل نخبه دانشگاهی، الزاماً فردی ثروت آفرین نخواهد بود و از سوی دیگر دانشی که منجر به ثروت آفرینی نشود، کاربردی تلقی نمی شود. در این مجال برآنیم تا ظرفیت بالای علوم زمین را تولید و ایجاد شغل به اختصار بررسی کنیم.
قلمرو علم زمین‌شناسی بسیار گسترده است. این دانش با بسیاری از علوم دیگر از جمله کشاورزی، پزشکی، عمران، نجوم، جغرافیای طبیعی و... ارتباط نزدیکی دارد. شتاب فزاینده توسعه علوم‌زمین از یک سو و مواجه شدن با بسیاری از معضلات نظیر اقتصاد تک محصولی، کمبود آب، بحران انرژی و آلودگی محیط زیست، نگاه¬ها را متوجه کاربرد علوم زمین در حل بسیاری از آن ها نموده است و در همین راستا پرداختن به مباحث متنوع علوم زمین در ساختاری هدفمند می تواند علاوه بر رفع موانع و اتخاذ تصمیمات هوشمندانه در امور زیربنایی؛ به مسئله اشتغال نیز نگاهی ویژه داشته باشد.
علوم‌زمین با توجه به آن چه گفته شد، یکی از پرگرایش‌ترین علوم در گشودن سرفصل‌های شغلی متنوع و بی‌شمار محسوب می‌شود که از آن جمله‌اند: پیمایش‌های صحرایی و تولید داده‌های پایه در قالب نقشه‌های مختلف، خدمات مشاوره‌ای در حوزه‌های مختلف، ساخت ابزار و تجهیزات صحرایی، گردشگری و تورهای زمین‌گردشگری، بررسی‌های ژئوفیزیکی، فرآوری و بازیافت و... اکتشاف مواد معدنی مختلف که هر کدام توان قوی در ایجاد زنجیره‌ی ارزش محسوب می‌شوند.
در این رابطه مراجع ذیربط می‌توانند با ارائه راهکارهایی بستر مناسب را برای فعالیت جوانان علاقه‌مند فراهم آورند که از آن دسته اند:
• توجیه فارغ التحصیلان برای ورود به بورس مواد خام
• توسعه موزه های علوم زمین
• توسعه در بخش فرآوری مواد معدنی گوناگون
• توسعه اشتغال در زمینه سنگ‌ها و کانی‌های قیمتی
• توسعه صنایع پیشرفته (High tech)
• تلاش در نقش‌آفرینی زمین شناسان در مکان یابی و توسعه شهرها و افزایش خدمات در حوزه زمین شناسی مناطق شهری و ورود زمین شناسان به بحث استعلامات
• توسعه تورهای زمین گردشگری
• تولید و پشتیبانی نرم افزارهای تخصصی معدن و زمین شناسی
• ارائه راهکار مناسب برای شرکت فارغ التحصیلان در کارهای داوطلبانه در بخش‌های مختلف و در نظر گرفتن برنامه های انگیزشی مناسب
• پرداختن به بحث تشکیل تعاونی های کار آفرین در حوزه زمین شناسی و معدن
با کارآفرینان موفق حوزه زمین شناسی و معدن
توسط: محبوبه پرورش
مهندس محمدرضا پیربداقی فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته معدن (گرایش استخراج)، جوانی توانمند و خیراندیش از تبار نکونامان پرتلاش عرصه معدن است. ایشان با همراهی برادر بزرگوارشان مهندس سعید پیربداقی فعالیتی موفق و در خور توجه در امر اشتغال زایی و کارآفرینی در مناطق محروم کشور داشته اند و اکنون مدیریت شرکت های بسیار توانمند سنگ پیرسام و سنگ آهن آفتاب را در کارنامه دارند.
سعید پیربداقی
مدیر عامل شرکت سنگ آهن آفتاب
محمد رضا پیربداقی
مدیر عامل شرکت سنگ پیرسام
بی تکلفی و سخت کوشی این دو برادر که عاشقانه لباس خدمت به تن کرده اند و همراه و هم دل با کارگران معدن مایه دلگرمی آن ها شده اند، زبانزد و مثال زدنی است. تعلق خاطر ایشان به خاک با ارزش کشور و مهم‌تر از همه فن و هنر ارزشمند آن ها در استحصال و فرآوری مواد معدنی و به طور خاص سنگ آهن می تواند الگوی مناسبی برای ورود دیگر فارغ التحصیلان رشته های زمین شناسی و معدن باشد.
در ارزش معنوی کار این دو برادر و در این مجال تنها به یک مثال اکتفاء می کنیم. در یکی از معادن سنگ آهن که مهندس سعید پیربداقی در کنار برادرشان سکان‌دار هدایت آن هستند؛ 25 نفر بطور مستقیم شاغلند. این 25 نفر همه ساکنین روستایی در نزدیکی معدن و در یکی از محرومترین مناطق کشور هستند. نکته اینجاست که پیش از ورود این دو برادر به منطقه (که تنها یک سال و نیم از آن می‌گذرد) روستای یادشده به قهر اقلیم و خشکسالی خالی از سکنه گردیده بود. به برکت تلاش خستگی ناپذیر این کارآفرینان، اهالی روستا که اغلب به شهرستان فردوس مهاجرت کرده بودند؛ حال به روستا برگشته اند و از معدن و حاصل دست رنج خود ارتزاق می کنند. علاوه بر این 25 نفر شاغل مستقیم، این معدن زمینه کاری حدود 100 نفر را بطور غیرمستقیم در مدت حدود یک سال و نیم فعالیت خود فراهم نموده است و هم اکنون با خوش فکری، خلاقیت و توان فنی برادران پیربداقی در حال توسعه کار خود می باشد. برای این دو عزیز، آرزوی سربلندی و توفیق بیش از پیش داریم.
خورشید مشرق (پیک خبری اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق) بر آن است تا با معرفی این الگوهای موفق، جوانان جویای کار را با زمینه‌های فعالیت بیشتر آشنا نماید و از پیشنهادات جدید همکاران و معرفی افراد موفق در این عرصه استقبال می‌کند.
