معرفی بخش سامانه اطلاعات مکانی(GIS)
سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) یک سامانه برای جمع آوری، ذخیره، تجزیه و تحلیل، به روز رسانی، تولید، تلفیق و نمایش داده های جغرافیایی و زمین مرجع می باشد. کاربردهای عمومی این سیستم مواردی چون: نمایش و تعیین موقعیت عوارض، جستجوی اطلاعات مکانی و توصیفی، اخذ خروجی ها و گزارش های مختلف از سیستم از قبیل نقشه، نمودار و . . . و اندازه گیری فاصله بین دو عارضه، طول و مساحت عوارض را شامل می شود همچنین کاربردهای تخصصی GIS عبارتند از:
- تهیه نقشه های زمین شناسی در مقیاس های مختلف به روش های نوین
- بررسی نحوه توزیع عناصر و آنومالی های ژئوشیمیایی
- توسعه زیرساخت ها بر مبنای Application های GIS (برداشت و نظارت)
- تسهیل در فرآیند تشخیص مناطق زلزله خیز و بررسی مخاطرات زمین شناسی
- مسیریابی و تعیین بهترین موقعیت در نقشه های موضوعی مانند ژئوتوریسم و غیره.
- تحلیل حوادث و مخاطرات زمین شناسی مانند پیش بینی خطرات زمین لغزش ها و غیره.
- تلفیق لایه های مختلف جهت تفاسیر اکتشافی یک محدوده (مدیریت اکتشاف، افزایش میزان بهره وری و کاهش هزینه های اکتشاف و غیره).
اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق از ابتدای سال 1376 اقدام به انجام مطالعات اولیه، جمع آوری و آماده سازی اطلاعات مکانی و توصیفی، رقومی سازی نقشه های زمین شناسی و اکتشافی در محیط نرم افزارهای GIS، برگزاری دوره های آموزشی متعدد در خصوص نرم افزارهای تحلیلی GIS و آموزش نیروهای متخصص در این زمینه نمود و پس از آن در خلال پروژه های تعریف شده داخل و خارج استان، همراه با جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات مکانی و توصیفی مرتبط، اقدام به تشکیل پایگاه جامع اطلاعات مکانی نمود که با استفاده از نرم افزار Arc GIS بهره برداری و مورد استفاده قرار گرفت.
در حال حاضر این بخش، در زمینه های مختلف از قبیل تهیه نقشه های تخصصی و موضوعی در رابطه با علوم زمین،تهیه اطلس های تخصصی مرتبط، تهیه نقشه های یکپارچه موضوعی، تهیه نقشه های رقومی زمین شناسی در دو محیط File Base، Geodatabase در مقیاس های مختلف، تلفیق و مدل سازی و. . . . با حضور نیرو های متخصص مشغول فعالیت می باشد.از برنامه های پیش رو در بخش سامانه اطلاعات مکانی می توان به مواردی همچون:
- تکمیل اطلاعات مکانی و توصیفی پایگاه داده موجود
- به روز رسانی مستمر اطلاعات نقشه های موضوعی تهیه شده (مانند نقشه پراکندگی ژئوسایت های استان)
- توسعه نرم افزارهای تخصصی، دوره های آموزش، تحت وب نمودن برخی پروژه ها و ایجاد لایه های مورد استفاده مراکز علمی- تحقیقاتی جهت استفاده کاربران
- گسترش دامنه استفاده از GIS از کلیه ادارات زیر مجموعه سازمان
- کار بر روی پروژه های تلفیق و مدل سازی
- توسعه زیر ساخت ها بر اساس Application های GIS (بحث برداشت و نظارت)
اشاره کرد.
معرفی بخش سنجش از دور
سنجش از دور یا دورکاوی و به عبارتی دیگر دورسنجی(Remote Sensing) تکنولوژی کسب اطلاعات و تصویربرداری از زمین با استفاده از تجهیزات هوانوردی مثل هواپیما، بالن یا تجهیزات فضایی مثل ماهواره است. سنجش از دور علم استخراج اطلاعات از اشیاء زمینی به صورت غیر مستقیم و بوسیله سنجنده می باشد. خروجی در مرحله اولیه توسط هر سنجنده یک تصویر است. معمولاً هر ماهواره چندین سنجنده دارد که توسط آن ها کار تصویربرداری انجام می شود. ارتفاع ماهواره های سنجش از دور غالباً بیشتر از 700 کیلومتر و کمتر از 1500 تا 1600 کیلومتر می باشد. که این ارتفاع کمتر از ارتفاع ماهواره های GPS می باشد ؛ زیرا به دقت موقعیتی کمتری نیاز می باشد. هر سنجنده کاربرد متفاوتی دارد و با توجه به کاربرد مورد نظر طراحی می گردند. بطور مثال سنجنده هواشناسی دقت مکانی پایینتری دارد.بخش سنجش از دور اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق در سال ۱۳۷۸ با دریافت قفل نرم افزار (ERmapper) و داده های اولیه از سازمان زمین شناسی کشور کار خود را آغاز نمود.
عمده فعالیت این بخش به دهه دوم فعالیت مدیریت یعنی سالهای 1379 تا ۱۳۸۹ بر می گردد. در طی این دوره، این بخش با بهره گیری از آموزش های لازم و روز آمد، ارتباط با کارشناسان سنجش از دور سازمان زمین شناسی کشور، تحقیقات مستمر و در یافت داده های جدید دورسنجی چون داده های لندست ETM+ و IRS-Pan و همچنین داده های با اهمیت ASTER که کاربرد فراوانی در اکتشاف و تشخیص و تفکیک دگرسانی ها دارند قابلیتهای خویش را روزآمد نموده و سپس در اواخر این دوره با تهیه و پردازش داده های با کیفیتPOT-5 با تفکیک مکانی 2.5 متر (در سال ۱۳۸۹) تحولی در پردازش اطلاعات دورسنجی بخصوص در بحث تفکیک واحدهای زمین شناسی و تهیه نقشه های زمین شناسی ایجاد نمود. همزمان با تنوع دهی به داده ها، به کارگیری آخرین نسخه های نرم افزارهای مختلف سنجش از دور چون:ERmapper Geomatica ,ENVI ,ERDAS ,Global mapper با توجه به کارایی آنها، کمک بزرگی در تولید اطلاعات دورسنجی با کیفیت مناسب و دقت بالا در این بخش نمود، بطوریکه هم اکنون لایه اطلا عات سنجش از دور به عنوان یک لایه اطلاعاتی کاربردی کمک بزرگی برای زمین شناسان مرکز در مراحل مختلف کار (مطالعات صحرایی و تهیه نقشه) می باشد. کاربردی بودن اطلاعات خروجی این بخش، همواره هدف کارشناسان بخش دورسنجی این مرکز بوده است. تدواوم و پیگیری در رسیدن به این هدف باعث شده که کارشناسان بخش اکتشاف علاوه بر کارشناسان زمین شناسی متقاضیان اصلی برخورداری از اطلاعات این بخش باشند. برداشت داده های هایپر اسپکترال بوسیله سنجنده “های مپ (HYMAP)” از شرق کشور، فرصت مغتنمی در عرصه سنجش از دور شرق کشور و مرکز مشهد برای استفاده از این اطلاعات با ارزش است، امید آنکه در سالهای پیش رو، با بهره گیری لازم از این داده ها وبرخورداری از آموزشهای لازم، به نتایج دلخواه با هدف پیشرفت علم سنجش ازدور در عرصه های علوم زمین مرکز دست یابیم.
معرفی پایگاه اطلاع رسانی
پایگاه اطلاع رسانی اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق از سال 1381 با هدف ارایه اطلاعات به پژوهشگران علوم زمین و معرفی توانمندیهای خویش، فعالیت خود را شروع نمود. اهداف اصلی تشکیل این پایگاه: ارایه اطلاعات به پژوهشگران علوم زمین، ارایه جدیدترین اخبار و رویدادهای مرکز، ایران و جهان در مقوله علوم زمین، معرفی توانمندیهای اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی شمال شرق کشور بوده است. دست کم دو مرحله مهم در سرگذشت پایگاه اطلاع رسانی مرکز قابل رصد کردن است. نخست اعلام حضور با مجموعه ای از آیتم ها و قابلیت ها و در گام دوم وارد کردن حجم قابل توجهی از داده های علمی کاربردی، به گونه ای که سایت برای مخاطبان علاوه بر جذاب بودن "مفید" نیز باشد.
این پایگاه به دو زبان فارسی و انگلیسی در شبکه جهانی اینترنت راه اندازی شده است. در بخش اصلی، به فعالیت های جاری این مدیریت پرداخته شده و دسترسی به آخرین دستاوردها با عناوینی مشتمل بر معرفی ساختار تشکیلاتی مدیریت منطقه ی شمال شرق می باشد.
در بخش جانبی دسترسی به عنوان های اخبار، مقالات، گالری عکس، سوالات متداول، تماس با ما، نقشه سایت و درباره ما میسر است.
بخش قابل توجهی از مقالات، پایان نامه ها، فصلنامه های علوم زمین مرتبط با زمین شناسی در شمال شرق کشور (نمایه موضوعی) گزارش های تهیه شده در سازمان مرکزی و مراکز دیگر و نیز فهرست کتاب های موجود در کتابخانه مرکز مشهد در این پایگاه ارائه شده است. از ویژگی های این پایگاه، پویا بودن صفحات و امکان جست و جو در متن مقالات و صفحات می باشد.
مهمترین وظایف و رویکردها این پایگاه را می توان موارد زیر نام برد:
• تبیین اهداف کوتاه مدت و میان مدت و بلند مدت فعالیت پایگاه اطلاع رسانی مرکز
• ایده پردازی و خلاقیت در طراحی، تکمیل و پشتیبانی پایگاه اطلاع رسانی مرکز
• شناسایی مبانی و عناصر اصلی و فرعی (علمی، آموزشی و اطلاع رسانی) در پایگاه اطلاع رسانی
• ایجاد تعامل سازنده بین بخش های مختلف مرکز و پایگاه اطلاع رسانی جهت معرفی مرکز در پایگاه اطلاع رسانی
• تعیین، تهیه و تایید مطالب جهت بارگذاری در پایگاه اطلاع رسانی
• بروز رسانی پویای کلیه اطلاعات بارگذاری شده در وب سایت
• ایجاد بستر مناسب در جهت فرهنگ سازی و معرفی رسالت سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در جامعه عمومی و شکوفایی هرچه بیشتر توانمندی های کارشناسان مرکز
• ایجاد ارتباط مناسب بین مخاطبین (عام و متخصص در تمامی گروه های سنی) با پایگاه اطلاع رسانی مرکز
• شناسایی نیازها و سلایق مخاطبین پایگاه اطلاع رسانی جهت تبیین اهداف پیش رو
• تلاش در جهت به‌روز بودن فناوری نرم افزاری مورد استفاده در پایگاه اطلاع رسانی
جدیدترین فعالیتهای پایگاه اطلاع رسانی اداره کل: به روز رسانی سایت در فرمت جدید، تهیه فرم های میز خدمت الکترونیکی، بارگذاری اطلاعات پروژه های بخش و کارگروه ها، بارگذاری جدیدترین مقالات و پایان نامه) های شمال شرق کشور و تکمیل فرمهای محصولات و خدمات قابل ارایه بوده است.
معرفی بخش IT
بخش ITاداره کل، با هدف برنامه ریزی جهت تهیه آرشیو استاندارد و طبقه بندی شده اطلاعات و به روز رسانی آنها تشکیل گردید کلیه داده ها پس از دریافت از کارشناسان، موضوع بندی و دارای شناسنامه شده و سپس در بانک اطلاعاتی داده ها در قالب یک دیتابیس در فرمت access بارگذاری می گردد. همچنین خدمات نگهداری و به روز رسانی Server ها، خدمات اینترنت و نگهداری، تعمیر و به روز رسانی سیستم‌های کامپیوتری از دیگر فعالیتهای مربوط به این بخش است.
