اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق با هدف ارتقاء کمی و کیفی فعالیت های در دست انجام، همکاری با دستگاه های اجرایی مرتبط، تبادل تجربیات و همافزایی هر چه بیشتر در تسریع حصول به اهداف تبیین شده، همکاری های برون سازمانی را در دستور کار خود قرار داده است. آنچه در ذیل به آن اشاره می شود، بخشی از این فعالیتها است که جهت آگاهی خوانندگان ارائه می شود:
تدوین کتاب:
ذخایر و پتانسیلهای معدنی استان با نگرشی ویژه به فرصتهای سرمایهگذاری
توسط: تورج مجیدی فیض آبادی
جذب سرمایهگذاری یکی از کارکردهای اصلی اتاق های بازرگانی صنعت، معدن و کشاورزی است که لازمه آن ارائه یک تصویر روشن و به هنگام از پتانسیلها و توانمندیهای این حوزهها در گستره استان می باشد. طرح ایده تهیه گزارش بررسی توانمندیهای معدنی و صنایع وابسته و زمینههای سرمایهگذاری منجر به تشکیل تیمی از کارشناسان با سابقه زیر نظر کمیسیون معدن اتاق بازرگانی استان، نظام مهندسی معدن و اداره کل زمینشناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق گردید تا با گردآوری اطلاعات و هم افزایی تجربیات فنی و علمی خود پاسخ مناسبی به این نیاز استان ارائه نمایند. این پروژه در سه فاز اجرا و اهداف زیر را دنبال می کند:
- گردآوری اطلاعات حوزه اکتشاف، معدن، صنایع معدنی و سایر ظرفیتهای زمینشناختی استان
- تحلیل اطلاعات و ارائه چشم اندازها و فرصتهای سرمایه گذاری
- تدوین، ترجمه و انتشار اطلاعات در قالب کتاب، بروشور چند زبانه و سایت اطلاع رسانی
عنوان اولیهای که برای این گزارش انتخاب شده ذخایر، معادن و پتانسیلهای معدنی استان با نگرشی ویژه به فرصتهای سرمایهگذاری میباشد که در تدوین مطالب آن شش سرفصل اصلی به شرح زیر تعریف شده است:
فصل 1: کلیات
فصل 2: معادن موجود استان (فلزی و غیرفلزی)
فصل 3: پتانسیل های معدنی موجود و چشم انداز توسعه بر اساس مزیت های نسبی استان
فصل 4: صنایع معدنی موجود و معرفی واحدهای برتر
فصل 5: بازاریابی، بازرگانی و تجارت مواد معدنی
فصل 6: سایر ظرفیتهای زمینشناختی استان و نقش آنها در توسعه (زمین شناسی پزشکی، زمین شناسی کشاورزی و ژئوتوریسم)
در حال حاضر گردآوری اطلاعات فصلهای اول تا ششم تا حدود 90% پیشرفت داشته و برنامهریزی لازم جهت تکمیل فاز اول صورت گرفته است.
برای همکارانی که در این امر مهم همکاری دارند آرزوی موفقیت داریم.
تصویر معدن طلای زرمهر (تربت حیدریه)
طرح تدقیق و تعیین حریم گسل های شهر مشهد
توسط: هادی شریفی
ضرورت توجه به مخاطرات زمین شناختی به عنوان یکی از عوامل بسیار موثر در توسعه ایمن زیرساخت های اصلی همچون خطوط انتقال انرژی و حمل و نقل، مراکز بزرگ صنعتی و عمرانی، سکونتگاه های انسانی و ...، همچنین حفظ ایمنی و به حداقل رساندن تلفات انسانی در اولویت کار کشورهای پیشرفته دنیا بوده است. در سال های اخیر کشورهای توسعه یافته نیز انجام مطالعات پایه مرتبط با مخاطرات زمین شناختی را به صورت جدی در دستور کار خود قرار داده اند.
در کشور ما نیز مطالعات مرتبط در حوضه مخاطرات از ده ها سال قبل آغاز و در قالب نقشه و گزارشات متعدد منتشر گردیده است. یکی از ایراداتی اصلی وارد بر مطالعات صورت گرفته کاربردی نبودن این مطالعات در فاز اجرایی است. به عنوان مثال نقشه گسل های کشور تاکنون در مقیاس های مختلف تهیه و منتشر شده است ولی متاسفانه عدم توجه به کاربردی کردن این مطالعات تاکنون نتایج قابل توجهی در کاهش مخاطره زمین لرزه نداشته است. این خطر با افزایش فزاینده جمعیت شهری و حاشیه نشینی در اطراف کلان شهرها و عدم رعایت ابتدایی ترین اصول ساخت و ساز در آن ها باعث نگرانی مسئولین از ایجاد فاجعه انسانی غیرقابل تصور در صورت بروز زمین لرزه مخرب در این مناطق شده است.
عدم استفاده از مطالعات پایه در طرح های توسعه شهرها و مراکز حساس صنعتی و خدماتی در طی سالیان گذشته و خسارات جانی و مالی فراوان در زلزله های گذشته مسئولین را بر آن داشته تا در اولین قدم به شناسایی دقیق گسل ها در کلان شهرها بپردازند. با مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی کشور در تاریخ 30 شهریورماه 1395، مسئولیت انجام این مطالعات با عنوان "طرح تدقیق گسل ها و تعیین حریم آنها" به سازمان زمین شناسی محول شده است. در فاز نخست 5 کلان شهر تهران، مشهد، تبریز، کرج و کرمان در اولویت انجام این مطالعات قرار گرفته اند. در این طرح در فاز نخست گسل های اصلی در کلان شهرها شناسایی و از نظر موقعیت مکانی تدقیق شده و در مرحله دوم با استفاده از مطالعات تکمیلی حریم آن ها جهت رعایت پارامترهای ساخت و ساز مشخص می گردد.
بر طبق مصوبه یاد شده، مسئولیت انجام طرح تدقیق گسل ها در شهر مشهد به عنوان دومین کلان شهر کشور با ابلاغ رسمی اداره کل مسکن و شهرسازی در تاریخ 26 اردیبهشت 1396، به اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق واگذار گردید تا با استفاده از توان کارشناسی خود و بهره گیری از مشاوره اساتید دانشگاهی این طرح را به سرانجام برساند.
این اداره کل با توجه به پیشینه قوی در اجرای پروژه ریزپهنه بندی لرزه ای شهر مشهد و تهیه نقشه یکپارچه گسل ها استان و وجود داده های ارزشمند در زمینه مطالعات ساختگاهی و لرزه ای از نقطه نظر اطلاعات پایه در سطح بسیار مطلوبی قرار داشته و امید است بتواند با بهره گیری از حداکثر توان فنی و کارشناسی و همچنین استفاده از ظرفیت های علمی اساتید مجرب دانشگاهی، در حداقل زمان ممکن این پروژه را به سرانجام برساند.
شرح خدمات پیش بینی شده در اجرای پروژه طرح تدقیق گسل های شهر مشهد
مرحله اول:
تدقیق و شناسایی پهنههای گسلی در محدوده گسلهای اصلی ( مدت زمان اجرا ۱۶ ماه)
1- گردآوری اطلاعات موجود
• گردآوری کلیه مستندات موجود شامل عکسهای هوایی، دادههای توپوگرافی، مستندات زمینشناسی، دادههای ماهوارهای، اطلاعات لرزهای، دادههای ژئوفیزیک، اطلاعات ژئوتکنیک، مقالات، گزارشات در دشت مشهد
۲- مبانی تئوری
• تعاریف کلی گسلش، استانداردها در خصوص حریم گسلها، بررسی نقش آبرفت در گسلش سطحی
۳- مطالعات دورسنجی
• رادار
• ارزیابی شکستگیها
4- مطالعات زمینشناسی سطحی
• بررسی زمینشناسی عمومی دشت مشهد و مناطق اطراف
• مطالعات مورفوتکتونیکی
• مطالعات زمین ساختاری (توصیفی، جنشی و دینامیکی)
۵- مطالعات زمینشناسی زیرسطحی
• مطالعات ژئوفیزیک
• مطالعات ژئوتکنیک (در صورت نیاز)
• حفر ترانشه (در صورت نیاز)
۶- مطالعات دیرینه لرزهخیزی اولیه
• تعیین موقعیت ترانشهها در زون گسلی
• ارزیابی جابجاییهای جوان
۷- تعیین حریم
• پیادهسازی روند گسلها بر روی نقشههای توپوگرافی پایه ۱:۲۰۰۰
• تعیین حریم در فرادیواره و فرودیواره با توجه به دقت مطالعات در بخشهای مختلف
گسلها
• ارائه پیشنهادات و توصیههای فنی در خصوص نوع کاربری زمین در حریمهای تعیین شده
مرحله دوم
مطالعات تکمیلی ارزیابی حریم گسلهای شهر مشهد
۱- مطالعات زیرسطحی تکمیلی در کل محدوده شهر و اطراف آن
• مطالعات ژئوفیزیک تکمیلی
• حفر ترانشه
• گمانههای اکتشافی
۲- مطالعات دیرینه لرزهخیزی
• حفر ترانشههای تکمیلی
• نقشهبرداری و مطالعات سنسنجی
• ارزیابی نرخ فعالیت گسلها
۳- مطالعات پایش و رفتارنگاری
• نصب شبکه لرزهنگاری موقت و دائمی
• نصب ایستگاههای ثابت GPS
۴- تعیین حریم
• تعیین حریم گسلهای شناسایی شده در کل پهنه طرح جامع شهرمشهد در مقیاس ۱:۵۰۰
• ارائه پیشنهادات و الزامات قانونی در حریم گسلها
• ارائه گزارش نهایی به همراه مستندات