ایران - مشهد مقدس
اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق
اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق با هدف ارتقاء کمی و کیفی فعالیت های در دست انجام، همکاری با دستگاه های اجرایی مرتبط، تبادل تجربیات و هم افزایی هر چه بیشتر در تسریع حصول به اهداف تبیین شده، همکاری های برون سازمانی را در دستور کار خود قرار داده است. آنچه در ذیل به آن اشاره می شود، بخشی از این فعالیت ها است که جهت آگاهی خوانندگان ارائه می شود:
گفتگو با مهندس محمد جواد پیش بین: رئیس کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگهای قیمتی ایران
جنابعالی به عنوان یکی از فعالان عرصه گوهر سنگ‌ها و عناصر تاثیرگذار در فرایند انتخاب شهر مشهد به عنوان شهر جهانی صنایع دستی گوهر سنگ‌ها می باشید، لطفاً خلاصه ای از این رویداد را از آغاز تا انجام جهت استحضار خوانندگان بفرمایید؟
همانگونه که استحضار دارید در سنوات قبل و از سال 89 به بعد چهار نوبت همایش جایگاه سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی در مشهد برگزار شده و یکی از خواسته های این همایش‌ها ثبت مشهد به عنوان قطب سنگهای قیمتی کشور بوده است. این امر در جلسات متعدد با مسئولین محترم میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی و نیز کشور مطرح گردید و با نگاه مثبت و منطقی دوستان و پیگیری های انجام شده، پروپزال مربوطه در خصوص ثبت مشهد به عنوان
"شهر جهانی گوهر سنگ‌ها" تهیه و به شورای جهانی صنایع دستی که زیر مجموعه یونسکو است ارسال شده و در نهایت سه شهر مشهد، بمبئی هند و بانکوک تایلند جهت داوری نهایی انتخاب شدند و در تاریخ 12 و 13 اردیبهشت ماه سال جاری یک هیئت 5 نفره از شورای جهانی صنایع دستی به مشهد عزیمت کردند که پس از بازدید از تمامی مراکز علمی- آزمایشگاهی- تولیدی و پژوهشی در حوزه گوهرسنگها و صنایع مربوطه، در نهایت مشهد به افتخار انتصاب بعنوان «شهر جهانی صنایع دستی گوهر سنگ‌ها» دست پیدا نمود.
از آن جا که رویکرد این گفتگو ارزیابی همکاری‌های برون سازمانی می باشد به نظر جنابعالی آیا اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق نقشی در این انتخاب داشته است؟
در حقیقت دستیابی به این مهم حاصل همدلی، همکاری، همفکری و تعامل همه بخش‌های درگیر در این حوزه بوده است و به جز این هم مشهد نمی توانست به عنوان یک منطقه پر پتانسیل معرفی شود. در این مهم نقش اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق و به خصوص مدیریت محترم که در تمامی مراحل و جلسات همراه بوده اند بسیار پر رنگ و اثرگذار بوده است.
بازدید هیئت از امکانات سازمان، موزه زمین شناسی و آرشیو و آشنایی با وجود چنین امکاناتی یکی از نقاط عطف و مهم در تصمیم گیری و رأی هیئت داوری بوده است.
به نظر جنابعالی همکاری بین سازمانی و نیز همکاری بین بخش های خصوصی و دولتی را در پیشبرد امور چگونه ارزیابی می فرمایید؟
پر واضح است که همکاری از هر نوعی که باشد در هر کاری می تواند مؤثر باشد و در این میان همکاری بین بخش های خصوصی و دولتی هر زمان که با همدلی و همفکری و در جهت هم افزایی بوده است نتایج بسیار مثبت به دنبال داشته، از جمله همین مورد اخیر که حاصل یک همکاری چشمگیر و محسوس بین نهادهای دولتی و خصوصی بود.
این انتخاب چه کمکی می تواند به بحث کارآفرینی و جامعیت بخشیدن به فعالیت‌های علمی – کاربردی داشته باشد؟
انتخاب مشهد به عنوان شهر جهانی در حوزه گوهر سنگ‌ها موجب:
- مطرح شدن مشهد در سایت های بین المللی
- توجه بخش های مشابه در سطح دنیا به مشهد در حوزه تولید و تجارت
- امکان شرکت در نمایشگاه های خارج از کشور با شرایط ویژه و سهل‌تر
- تبادل متقابل علمی و فنی در بخش تولیدات
- امکان استفاده و دست یابی راحت تر و نیز آشنایی با فن آوری های روز در دنیا و بهبود سطح کیفی و کمی تولیدات
و بسیاری مزایای دیگر را به دنبال خواهد داشت که هر کدام می تواند در ارتقاء سطح کیفی تولیدات و نیز رونق کسب و کار و در نتیجه افزایش فرصت های شغلی بسیار مؤثر باشد. البته به شرط درک صحیح دولت و بخش خصوصی از فرصت ایجاد شده.
با توجه به تجربه‌های شما در عرصه اقتصادی و کارآفرینی، اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معنی منطقه شمال شرق، در چه حوزه های برون سازمانی می‌تواند تاثیرگذار باشد؟
به نطر اینجانب اداره کل در حوزه های پتانسیل یابی و اکتشاف گوهرسنگها در مرحله اول و معرفی آن‌ها به بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری و در مرحله دوم کمک علمی و فنی در زمینه آزمایشگاه و نیز فرآوری و در مرحله سوم در بحث استاندارد سازی گوهر سنگ‌ها بخصوص فیروزه می تواند نقش کلیدی و مؤثر داشته باشد.
آیا ضروری است توسعه آکادمیک دانش گوهرشناسی هم گام با ارتقاء صنعت گوهر مورد توجه مسئولین و جامعه علمی شهر مشهد قرار گرفته است؟
قطعاً می باید آموزش های آکادمیک و تربیت نیروی متخصص همگام با پیشرفت این صنعت انجام گیرد. در دهه اخیر آموزش‌های علمی در سطح فنی و حرفه ای در کشور و از جمله مشهد مقدس شروع شده است و در حال حاضر قدیمی ترین مرکز فنی حرفه ای کشور در زمینه گوهرشناسی، تراش گوهرسنگها و طراحی جواهرات در مشهد فعال می باشد، لیکن اقدامات در این سطح کافی نبوده و می باید در سطح دانشگاهی نیز اقدامات لازم صورت پذیرد. گوهرشناسی و تراش گوهرسنگها یک علم است که باید فرا گرفته شود.
به نظر شما چه دلایل و امکاناتی باعث شد تا مشهد به عنوان نخستین شهر گوهر سنگ دنیا انتخاب شود؟
به نظر من مزیت‌های نسبی مشهد از جمله:
1. وجود سابقه تاریخی فعالیت در حوزه گوهرسنگها به خصوص فیروزه و عقیق
2. وجود هنرمندان چیره دست و بی شمار به صورت بومی در مشهد
3. گستردگی تولیدات در بخش صنعتی و نیز پیشرفته و فعالیت های هنری مرتبط در زمینه مصنوعات گوهر سنگ‌ها و توجه جوانان به این امر
4. وجود مراکز آموزشی حتی در سطح هنرستان‌ها
5. وجود مراکز لابراتواری و صدور شناسنامه (Certificate) برای جواهرات و گوهر سنگ‌ها
6. وجود مراکز تخصصی علمی نظیر اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی و به خصوص موزه و آرشیو سنگهای ایران
7. وجود مراکز دانشگاهی نظیر دانشگاه مشهد و آزمایشگاه های مربوطه
8. وجود واحدهای طراحی جواهرات
9. رعایت استانداردها در تولیدات
10. تمرکز بیشتر تولیدات بر روی تولید جواهرات (سنگ+ فلز) بجای زیورآلات طلا
11. وجود 85 % واحدهای تراش گوهر سنگهای کشور در مشهد و از همه مهم‌تر همکاری و همدلی و همفکری بخش خصوصی و دولتی در زمان بازدید و قبل از آن از دلایل مهم انتخاب مشهد بعنوان شهر جهانی صنایع دستی گوهر سنگ‌ها است.
آیا آماری در تولید سالانه سنگهای قیمتی و انواع آن در ایران و بخصوص در استان خراسان دارید؟ (آمار کارگاههای سنگ تراشی و غیره)؟
در مشهد سالانه بین 4500 تا 6000 کیلو (بسته به تولید معدن) نگینی فیروزه و حدود 9000 کیلو نگینی تولید می‌شود علاوه بر آن گوهر سنگهای بسیاری از انواع مختلف از جمله الماس، زمرد، یاقوت، توپاز، انواع کوارتز و گارنت و... استفاده می‌گردد.
برابر بررسی های انجام شده حداقل 39 نوع از گوهر سنگ‌ها در کشور اندیس یابی شده است که از آن میان حداقل 20 نوع در خراسان رضوی وجود دارد. به خصوص آکوامارین در حد کیفیت جواهر که فعلاً به دلیل وجود مشکلات خاص مورد بهره برداری قرار نمی گیرد.
در حال حاضر حدود 1100 واحد تراش سنگ در کارگاه ها 3 نفر تا حدود 6 نفر در مشهد فعال می‌باشند که امیدواریم در سال های آتی و با این انتخاب شاهد رونق در خور این کسب و کار باشیم.
چنانچه مطالب دیگری را که صلاح می دانید مطرح بفرمائید.
بر خودم لازم می دانم تا از طرف کانون جواهرات و سنگ های قیمتی ایران از اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان کارشناسان محترم و به خصوص مدیریت محترم و نیز دست اندر کاران نشریه اداره کل که در این مهم همراه و مؤثر بوده اند، تشکر و قدردانی نمایم.
با آرزوی موفقیت روزافزون...
